„Pod nóż” to historia chirurgii przedstawiona na przykładzie dwudziestu ośmiu spektakularnych operacji, które odegrały przełomową rolę w medycynie. Autor – specjalista w dziedzinie laparoskopii – z wielką pasją, ale i z poczuciem humoru opowiada o dokonaniach lekarzy na przestrzeni wieków. Słowo chirurg z greki oznacza pracującego rękoma. Mimo iż profesjonalne i skuteczne operacje na otwartym brzuchu przeprowadzane są dopiero od dziewiętnastego wieku, wiadomo że już znacznie wcześniej medycy ingerowali w ludzkie ciało – w starożytności dokonano pierwszych trepanacji czaszki, zaś nacinania wrzodów nauczono się już na pewno w czasach prehistorycznych. Od tych pierwszych prób do dzisiejszej, nowoczesnej chirurgii droga była daleka, wyboista i usłana wieloma ofiarami, gdyż wśród dawnych medyków nie brakowało szarlatanów i nieuków, którzy braki wiedzy oraz umiejętności nadrabiali niejednokrotnie tupetem, tudzież robieniem dobrego wrażenia. Przez całe wieki najlepszym sposobem na wszystkie dolegliwości było upuszczanie krwi, także tym, którzy wcześniej zostali ciężko ranni i bardziej przydałaby im się transfuzja niż wykrwawiający dodatkowo zabieg. Niejeden taki pacjent przypłacił „kurację” życiem, o czym Arnold van de Laar nieraz wspomina. Autor w szczegółowy, ale i przystępny, barwny sposób przedstawia słynne operacje, które zapisały się w historii chirurgii swoim przełomowym znaczeniem albo dzięki znanym nazwiskom ratowanych osób. Mamy tu między innymi: tracheotomię i skazane na porażkę ratowanie postrzelonego w zamachu prezydenta Kennedy'ego, przebite serce cesarzowej Sissi, przykłady chorób otyłych papieży i najczęściej operowanego z innych powodów Jana Pawła II, zapalenie otrzewnej, która doprowadziła do śmierci iluzjonisty Houdiniego, znieczulenie podane rodzącej królowej Wikorii, nowotworowe przerzuty, jakie doprowadziły do śmierci niezgadzającego się na amputację Boba Marleya... Co ciekawe, A. van de Laar przywołuje także literackie postacie detektywów (np. Sherlocka Holmesa) i na przykładach ich działania tłumaczy obrazowo, jak wygląda praca diagnozujących i leczących pacjentów lekarzy, zwłaszcza chirurgów. Trzeba przyznać, że autor umie o pracy kolegów po fachu opowiadać atrakcyjnie i w sposób zrozumiały nawet dla laika. Jednocześnie opisuje konkretne przypadki obrazowo, nie szczędząc drastycznych, krwawych i przyprawiających o gęsią skórkę szczegółów. Mimo poważnej tematyki, w książce jest też miejsce na inteligentne poczucie humoru – A. van de Laar potrafi być ironiczny, sarkastyczny, umie z dystansem podejść do wydarzeń sprzed wieków, zestawiając je w zaskakujący sposób z możliwościami, jakie daje współczesna medycyna. „Pod nóż” to także książka będąca swoistym hołdem złożonym pionierom chirurgii i wszystkim tym lekarzom, którzy wykonują swoją pracę z poświęceniem, traktują ją jako misję i pasję. Całość pochłania się jednym tchem, niczym najlepszą powieść, która łączy elementy thrillera, prozy historycznej i psychologicznej oraz komedii. To wybuchowa mieszanka, ale jednocześnie interesująca i pouczająca – gdyby szkolne i akademickie podręczniki były pisane tak jak „Pod nóż”, uczniowie i studenci na pewno czytaliby je od deski do deski:). BEATA IGIELSKA